Uluslararası taşımacılık kapsamında öne çıkan ve taşımacılığın en önemli kollarından bir tanesi de denizyolu taşımacılığı olmaktadır. Üretilen ürün ve malın denizaşırı ülkelere ulaştırılmasında deniz yolu taşımacılığı oldukça önemli bir paya sahiptir. Ürünün nakledilmesi, istenilen zamanda istenilen yerlere denizyolu ve limanlar arası transfer işlemi ile gerçekleştirilmesi, denizyolu taşımacılığı nedir? sorusuna cevap olarak verilmektedir.
Bir malın bir yerden istenilen başka bir yere taşınması kapsamında göndericilerin ve alıcıların beklentisi, hiç kuşkusuz zamanında teslimat olmaktadır. Bu kapsamda hizmet veren lojistik firmaları, tonlarca malın en kısa sürede ulaştırılması adına denizyolu taşımacılığı hizmeti sunmaktadır.
Dünya üzerinde yaklaşık 4.600 liman bulunmakta olup bu limanların bir bölümü global çapta hizmet verirken diğer bir bölümü bölgeseldir. Dünya üzerinde önemli paya sahip bu global limanlar ya da bölgesel limanlar arasında yapılan taşımacılık hizmeti, denizyolu taşımacılığı olarak ifade edilir.
Denizyolu Taşımacılığının Avantajları
Çok sayıda malın daha kısa sürede minimum maliyet ile taşınmasını sağlayan uluslararası deniz taşımacılığı, bu yönüyle birçok avantaj sunmaktadır. Tarifeli ve tarifesiz denizyolu taşımacılığı olarak iki ayrı kapsamda ele alınan deniz taşımacılığı, dış ticaret hacminin büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Bu kapsamda denizyolu taşımacılığının tercih edilme sebepleri ve deniz yolu taşımacılığı avantajları arasında;
- Tek seferde daha büyük miktarlarda ürün taşınması, deniz taşımacılığının en çok tercih edilen yol olmasını sağlamıştır.
- Yine tek seferde daha fazla malın taşınabilmesi, hem maliyet hem de enerji tüketimi açısından avantaj yaratır.
- Ülkeler arası sınır aşımı problemi olmayan deniz taşımacılığı, en güvenilir ve sorunsuz taşımacılık türlerinden biridir.
- Denizyolu maliyet değişimi, karayolu taşımacılığı başta olmak üzere diğer tüm taşımacılık türlerine oranla daha düşüktür. Bu yönüyle her dönemde ekonomik bir seçenek olarak karşımıza çıkar.
- Liman yapıları, boşaltma ve yükleme teknikleri gibi konularla denizyolu taşımacılığında süreç daha hızlı ilerlemektedir.
Denizyolu Taşımacılığı Türleri
Denizyolu taşımacılığında kapsamlı bir denizyolu ağı söz konusudur. Başta Avrupa limanları olmak üzere Güney ve Kuzey Amerika limanları, Afrika limanları, Arap ülkeleri limanları ve Uzakdoğu limanlarına taşımacılık gerçekleştirilmektedir. Farklı türde ve içerikte malların taşındığı denizyolu lojistik hizmetleri sefer türlerine göre iki ayrı grupta ele alınmaktadır. Bu kapsamda denizyolu taşımacılığı türleri;
- Düzensiz (tramp) taşımacılık
- Düzenli (liner) taşımacılık
olarak iki başlıkta incelenir. Bunların dışında yük ve gemi türüne göre denizyolu taşımacılığını 5 farklı başlıkta toplayabilmek mümkün. Bunlar;
- Konteyner Taşımacılığı: En sık tercih edilen denizyolu taşımacılığı lojistik hizmetlerinden biri konteyner taşımacılığı olmaktadır. Büyük sandık olarak tanımlayabileceğimiz konteynerler ile çeşitli eşyaların güvenli sevkiyatı sağlanır.
- Ro – Ro Taşımacılığı: Liner taşımacılık örneği olarak verebileceğimiz ro – ro taşımacılık türü ile yükle dolu tekerlekli büyük araçların taşınması söz konusudur. Kapıdan kapıya teslimatın sağlanması için tercih edilmektedir.
- Dökme Yük Taşımacılığı: Arakapıların kullanılması ile yükleme ve boşaltma gerçekleştirilen; kömür, çimento, tuz, şeker, hububat gibi ürünler dökme yük taşımacılığı ile denizaşırı ülkelere sevk edilir.
- Tanker Taşımacılığı: Tehlikeli madde taşımacılığı olarak da ifade edebileceğimiz bu türde; gaz, kimyasal ürünler, petrol ve petrol ürünleri taşınmaktadır.
- Kombine Taşımacılık: Kuru yük ve petrolün taşınması amacıyla tercih edilen denizyolu taşımacılığıdır.
1. Düzensiz Taşımacılık (Tramp)
Tramp yani düzensiz taşımacılık türünün temel prensibinde yükün taşınması ön plandadır. Tramp taşımacılık türünde yüklerin bulunduğu alanlar, öncelikli güzergah olarak belirlenir. Tarihlerin çok fazla önemli olmadığı bu deniz taşımacılığında aslolan yükün kendisidir.
Genel olarak yer altı madenleri, hammaddeler, kereste, kömür ve petrol gibi ürünlerin taşınması söz konusudur. Tramp taşımacılık gerçekleştiren gemiler, tam olarak dolum yapmadan sefere çıkmamaktadır. Yükler ağırlığına göre sınıflandırılmakta olup genellikle mevsimsel yüklerin taşımacılığında tramp (düzensiz) denizyolu taşımacılığı tercih edilmektedir.
2. Düzenli Taşımacılık (Liner)
Tramp taşımacılığın aksine düzenli (liner) taşımacılıkta yük değil hizmet ön plandadır. Belirli bir plan ve tarih doğrultusunda gerçekleştirilen sevkiyatlarda taşınan yükler heterojen olarak tanımlanır. Parça yük olarak da ifade edebileceğimiz bu yükler, ambalajlı olarak parça yük esasına göre sayılı olarak gemiye yüklenir.
Geminin kalkış tarihi ve varsayılan varış tarihi gibi önemli bilgiler önceden bellidir. Bu tarihler doğrultusunda yükleme ve taşımacılık hizmeti sağlanır. Ro – ro taşımacılık ve konteyner taşımacılığı, liner taşımacılık kapsamında verilebilecek en iyi örneklerdir.
Denizyolu Taşımacılığında Yük Çeşitleri
Deniz lojistiği çözümleri ile dünyanın her yerine taşımacılık hizmeti gerçekleştirilmektedir. Diğer lojistik hizmetlerinde olduğu gibi denizyolu taşımacılığında da belli paketleme standartları ve sistemler söz konusudur. Bu sistem ve standartlar dahilinde denizyolu taşımacılığında sevkiyatı yapılan yük çeşitleri arasında;
- Genel kargo taşımacılığı (değerli ürünler, makine ve araçlar)
- Dökme yük taşımacılığı (kum, çimento, toprak vb.)
- Endüstriyel ürün taşımacılığı (hammadde, demir, çelik vb.)
- LCL ve FCL konteynerler ile ithalat ve ihracat taşımacılığı
- Yurtiçi dağıtım hizmetleri
- Türkiye aktarmalı transit taşımacılık
- Kapıdan kapıya denizyolu taşımacılık hizmeti
- Çeşitli özel konteyner taşımacılığı.